Артыкул: Дубоніс, А. Шварн Данілавіч і папяровыя ілюзіі праваслаўнай Літвы / А. Дубоніс // Silva rerum nova: Штудыі ў гонар 70-годдзя Георгія Якаўлевіча Галенчанкі / Уклад.: А. Дзярновіч, А. Семянчук; Рэдкалегія: А. Дзярновіч (адказны сакратар). — Вільня — Мінск: AIDAI — ATHENAEUM, 2009. — С. 96–104.

Анатацыя: Артыкул літоўскага даследчыка Артураса Дубоніса (у перакладзе Уладзіміра Свяжынскага) прысвечаны Шварну Данілавічу — аднаму з галіцка-валынскіх князёў, які пэўны час правіў у ВКЛ. Асоба Шварна Данілавіча непарыўна звязана з сынам Міндоўга Войшалкам. А. Дубоніс акцэнтуе ўвагу на тым, што ва ўкраінскай, расійскай, літоўскай гістарыяграфіях асоба Шварна выглядае па-рознаму. Ва украінскай і, часткова, расійскай гістарыяграфіі Шварн часам успрымаецца як ледзь не стваральнік ВКЛ, які раней за Альгерда ператварыў дзяржаву ў «літоўска-рускую», балта-славянскую. Пры гэтым ён нібыта ўвасабляў альтэрнатыўны праект аб'яднання — на чале з праваслаўным «рускім» князем. Аналіз Галіцка-валынскага летапісу дазволіў А. Дубонісу сцвярджаць, што ён быў істотна перапрацаваны ў пазнейшы час. У выніку Войшалк паказаны ледзь не праваслаўным фанатыкам, а Шварну прыпісана роля больш значная, чым тая, якую ён адыгрываў у сапраўднасці. Так на старонках летапіса ўзнікла «папяровая ілюзія» праваслаўнай Літвы.

Кніга: Ермаловіч, М. Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае / М. Ермаловіч. — Мінск: Беллітфонд, 2003. — 448 с.

Анатацыя: «Беларуская дзяржава Вялікае княства Літоўскае» — апошняя кніга гісторыка Міколы Ермаловіча, якая пабачыла свет ужо пасля смерці аўтара. М. Ермаловіч працаваў над ёй да апошніх дзён, паспеўшы ўнесці ўсе неабходныя праўкі і дапаўненні. У адпаведнасці з поглядамі аўтара, Вялікае княства Літоўскае паўстала пасля заваявання Літвы князем-наёмнікам Міндоўгам, прынятым у Новагародак на «службу». Сама ж летапісаня Літва знаходілася на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Таму Вялікае княства Літоўскае названа беларускай дзяржавай.

Кніга: Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь: Віленскі перыяд / М. Ермаловіч. — Мінск: Бацькаўшчына; Бесядзь, 1994. — 91 с.

Анатацыя: Гістарычны нарыс Міколы Ермаловіча з'яўляецца працягам яго кнігі Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды. У новай кнізе аўтар вядзе гаворку пра віленскі перыяд беларускай гісторыі — гісторыю Вялікага княства Літоўскага.

Фармат: Pdf.

Памер: 4,4 MB.

Кніга: Ермаловіч, М. Старажытная Беларусь: Полацкі і новагародскі перыяды / М. Ермаловіч. — Мінск: Мастацкая літаратура, 1990. — 366 с.; іл.

Анатацыя: Кніга Міколы Ермаловіча ўяўляе сабой плён яго шматгадовых навуковых пошукаў і прысвечана аднаўленню па драбніцах гісторыі Беларусі полацкага і новагародскага перыядаў. Выкарыстоўваючы даныя летапісаў, тапанімікі, археалогіі, аўтар паспрабаваў прасачыць лёс нашай зямлі, пачынаючы са старажытных часоў і заканчваючы ўтварэннем і ўмацаваннем Вялікага княства Літоўскага. Смеласць і арыгінальнасць пазіцыі, непрыманне ідэалагічных догмаў і шаблонаў, якія панавалі ў гістарычнай навуцы на працягу гадоў, сталі прычынай таго, што праца М. Ермаловіча пабачыла свет толькі ў 1990 г. З пазіцый сённяшняга дня шмат што ў канцэпцыі аўтара падаецца памылковым, аднак гэты твор быў адным з тых, якія падштурхнулі беларускіх гісторыкаў да далейшага навуковага пошуку.

Фармат: Djvu.

Памер: 14,8 MB.

Артыкул: Абмеркаванне асноўных пытанняў гісторыі Беларусі // Весці Акадэміі навук БССР. — 1953. — № 1. — С. 176-181.

Анатацыя: У № 1 «Вясцей АН БССР» за 1953 г. былі апублікаваны матэрыялы абмеркавання макета кнігі «Гісторыя БССР» у 2 т. Абмеркаванне прайшло ў Мінску 26–27 снежня 1952 г. У дыскусіі прынялі ўдзел вядучыя гісторыкі Савецкага Саюза, Беларускай, Літоўскай і Украінскай ССР. Мэтай абмеркавання было прывядзенне прапануемай у кнізе канцэпцыі гісторыі Беларусі ў адпаведнасць як з дасягненнямі гістарычнай навукі, так і з пануючай ідэалогіяй (або, як аб гэтым казалася ў матэрылах «Абмеркавання», «разгляд важнейшых вузлавых пытанняў гісторыі Беларусі ў святле геніяльных тэарэтычных прац таварыша І.В. Сталіна»). Разглядаўся ўжо трэці варыянт кнігі, над якой супрацоўнікі Інстытута гісторыі АН БССР працавалі з 1945 г.

Кніга: Ластоўскі, В. Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі. Спроба паясьніцельнай кнігопісі ад канца Х да пачатку ХІХ стагодзьдзя / В. Ластоўскі. — Коўна: Друкарня Сакалоўскага і Лана, 1926. — 776 с.; іл.

Анатацыя: Кніга вядомага беларускага гісторыка, публіцыста, пісьменніка і палітычнага дзеяча Вацлава Юстынавіча Ластоўскага «Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі» з’яўляецца грунтоўным выданнем па гісторыі кніжнасці на Беларускіх землях на працягу амаль тысячагоддзя. Аўтар правёў каласальную працу па выяўленню і сістэматызацыі рукапісных і старадрукаваных помнікаў кніжнага пісьменства. Увага ўдзяляецца як грамадска-палітычным і культурным абставінам узнікнення, так і мастацкім вартасцям кнігі. Выданне багата ілюстравана. Нягледзячы на тое, што з моманту выдання кнігі прайшло амаль 100 гадоў, праца В. Ластоўскага «Гісторыя беларускай (крыўскай) кнігі» не страціла сваёй каштоўнасці.

Кніга: Гісторыя філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі. У 6 т. Т. 3. Рэфармацыя. Контррэфармацыя. Барока / В.Б. Евароўскі [і інш.] ; рэдкал. тома : В.Б. Евароўскі [і інш.]. — Мінск : Беларуская навука, 2013. — 615 с.

Анатацыя: Трэці том акадэмічнага шасцітомніка «Гісторыі філасофскай і грамадска-палітычнай думкі Беларусі» прысвечаны інтэлектуальнай гісторыі Беларусі другой паловы XVI — пачатку XVII ст. Аўтары — С.А. Падокшын, І.В. Саверчанка, І.А. Бортнік і іншыя — разглядаюць такія рэлігійна-грамадскія феномены, як рэфармацыйныя і контррэфармацыйныя кірункі тагачаснай беларускай думкі. Стваральнікі трэцяга тома прааналізавалі шматлікія творы палемічнай і дыдактычнай літаратуры, створаныя прадстаўнікамі праваслаўнага, каталіцкага, рэфарармацыйнага, уніяцкага лагераў і рэканструявалі адметнасці пабудовы тэалагічных сістэм.